Απάντηση στο υπ΄ αριθμ. 11366.08.5/22-3-2010 έγγραφο του Συνηγόρου του Πολίτη
Με αφορμή την ανωτέρω σχετική πορισματική επιστολή του Συνηγόρου του Πολίτη καθώς και αναφορές πολιτών προς στο Υπουργείο επί θεμάτων που αφορούν στη νομοθεσία που διέπει τη χρέωση των τελών και δικαιωμάτων ύδρευσης και στην πρακτική που ακολουθείται κατά την εφαρμογή αυτής από τις Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης Αποχέτευσης (Δ.Ε.Υ.Α.) και Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού της χώρας, θα θέλαμε να σας υπενθυμίσουμε τα ακόλουθα:
1. Τα τέλη και δικαιώματα ύδρευσης που επιβάλλονται από τους ΟΤΑ έχουν ανταποδοτικό χαρακτήρα, στοιχείο που θα πρέπει να προκύπτει από τις αποφάσεις των Δημοτικών / Κοινοτικών Συμβουλίων, ώστε η επιβάρυνση των υπόχρεων να είναι ανάλογη προς το κόστος των παρεχόμενων υπηρεσιών (σχετικές οι υπ΄ αριθμ. 2/2077-2005 και 1/605-2007 εγκύκλιοί μας για την επιβολή ανταποδοτικών τελών από τους ΟΤΑ α΄ και β΄ βαθμού). Τα εν λόγω τέλη και δικαιώματα επιβάλλονται για την κάλυψη πάσης φύσεως λειτουργικών και επενδυτικών δαπανών που απαιτούνται για την παροχή της υπηρεσίας ύδρευσης.
- Σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 2, του άρθρου 19 του από 24-9/20-10/1958 Β.Δ/τος σε συνδυασμό με το άρθρο 17 του ν. 1080/1980, πέραν του τέλους ύδρευσης (δηλαδή της αξίας κατανάλωσης ύδατος), επιβάλλονται από τους ΟΤΑ και δικαιώματα στις περιπτώσεις που προβλέπεται δαπάνη για την εξυπηρέτηση της ύδρευσης σε προσωπικό ή έργα (π.χ δαπάνη κατασκευής, επέκτασης και συντήρησης δικτύου, αντικατάσταση υδρομέτρων). Το ύψος αυτών πρέπει να καθορίζεται με γνώμονα τη διασφάλιση της ανταποδοτικότητας, η οποία μεταξύ άλλων συνίσταται σε μια κατά προσέγγιση αναλογική σχέση μεταξύ των εσόδων και των εξόδων.
- Τα έσοδα εκ των τελών ύδρευσης και αποχέτευσης που επιβάλλονται από τις ΔΕΥΑ κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 10 του ν.1069/1980 (με εξαίρεση το πρόσθετο ειδικό τέλος της περ. α) πρέπει να καλύπτουν τις δαπάνες του προσωπικού, τις δαπάνες που σχετίζονται με τη λειτουργία και τη συντήρηση του δικτύου, τα τοκοχρεωλύσια σχετικών συναφθέντων δανείων και τις αποσβέσεις των παγίων εγκαταστάσεων και (άρθρο 25, παρ 2 του ν.1069/1980).
Αντίστοιχα τα έσοδα από το πρόσθετο ειδικό τέλος (περ.α. του άρθρου 10) που επιβάλλεται υπέρ των Δ.Ε.Υ.Α για τη μελέτη και κατασκευή των έργων ύδρευσης και αποχέτευσης και επί επέκτασης της περιοχής αρμοδιότητας της επιχείρησης, διατίθενται αποκλειστικά για τη μελέτη, κατασκευή, ανακατασκευή ή επέκταση της ύδρευσης και αποχέτευσης ή την εξόφληση τοκοχρεωλυσίων εκ δανείων συναφθέντων για την εκτέλεση έργων (παρ. 1 και 2 του άρθρου 10 και παρ.1 του άρθρου 11 του ν. 1069/1980). Το ειδικό τέλος υπολογίζεται σε ποσοστό 80% επί της αξίας του καταναλισκομένου ύδατος, δηλαδή επί της πραγματικής κατανάλωσης νερού (και όχι επί πλασματικής, οριζόμενης ως ελάχιστης / πάγιας κατανάλωσης νερού).
- Η επιβολή παγίου τέλους κατανάλωσης ύδατος, το οποίο σε πολλές περιπτώσεις καθορίζεται ως “τέλος ελάχιστης κατανάλωσης’’ δεν βρίσκει έρεισμα στις σχετικές, περί ύδρευσης, διατάξεις και στην αρχή της ανταποδοτικότητας, καθότι οι δημότες υποχρεούνται να καταβάλλουν ένα συγκεκριμένο ποσό ανεξάρτητα από την ποσότητα νερού που καταναλώθηκε από αυτούς. Το γεγονός αντίστοιχα ότι στις περιπτώσεις μηδενικής κατανάλωσης ύδατος δεν μπορεί να χρεωθεί το ειδικό τέλος 80%, το οποίο, όπως προαναφέρθηκε, υπολογίζεται, επί της αξίας της πραγματικής κατανάλωσης του νερού δεν συνιστά επιχείρημα για την επιβολή του, δεδομένου ότι περιορισμένη κατανάλωση ύδατος συσχετίζεται με αντίστοιχη περιορισμένη χρήση του δικτύου και κατά συνέπεια δικαιολογείται “μειωμένη συμμετοχή” στις αντίστοιχες δαπάνες.
2. Η καθιέρωση κλιμακωτού τιμολογίου ύδρευσης, δεν αντιβαίνει στην αρχή της ανταποδοτικότητας, αφού η διαβάθμιση του κόστους αναλόγως προς το βαθμό χρήσης της υπηρεσίας είναι στοιχείο της ανταποδοτικής φύσης της και μπορεί να εφαρμοσθεί υπό το πρίσμα και της παροχής κινήτρου για εξοικονόμηση και συνετή χρήση του νερού.
3. Η εγγραφή ή μη στο δημοτολόγιο των υπόχρεων δεν μπορεί να συνιστά κριτήριο ως προς τον τρόπο χρέωσης των τελών ύδρευσης από τις ΔΕΥΑ ή από τους Ο.Τ.Α (π.χ. δημότες αγρότες και μόνιμοι κάτοικοι ή μη, δημότες μόνιμοι κάτοικοι ή μη, δημότες πολύτεκνοι). Το είδος της κατοικίας (μόνιμη ή μη) ως κριτήριο χρέωσης δε συνάδει με τα προβλεπόμενα από τη νομοθεσία, δεδομένου ότι ο όγκος κατανάλωσης νερού προκύπτει από τις μετρήσεις του υδρομέτρου για κάθε είδος κατοικίας και κατά τα λοιπά το κριτήριο αυτό αντιβαίνει στην αρχή της ανταποδοτικότητας και της χρηστής διοίκησης καθότι συνιστά διακριτική μεταχείριση των πολιτών.
Ως προς την «ειδική τιμολόγηση», από τις ισχύουσες διατάξεις προκύπτουν τα εξής :
α) Οι ΟΤΑ, με απόφαση του οικείου Συμβουλίου που λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του αριθμού των μελών του δύνανται να θεσπίσουν μειωμένο τιμολόγιο ύδρευσης και αποχέτευσης μέχρι το 50% ή και απαλλαγή από τα τέλη για τους απόρους, τα άτομα με αναπηρίες και τους πολύτεκνους, όπως η ιδιότητά τους οριοθετείται αντίστοιχα από την κείμενη νομοθεσία (άρθρο 202, παρ.3 του ν.3463/2006).
β) Ειδικά για τις πολύτεκνες οικογένειες, με τη διάταξη της παρ. 4, του άρθρου 18 του ν. 2946/2001 (224 Α΄) παρέχεται η δυνατότητα στα Δ.Σ. των Δ.Ε.Υ.Α., με απόφασή τους, να καθορίσουν ειδικό μειωμένο τιμολόγιο ύδρευσης, χωρίς να τίθεται όριο ως προς τη μείωση.
γ) Στο πλαίσιο της αρχής της ανταποδοτικότητας, με τις διατάξεις των άρθρων 25 και 26 του ν. 1069/80, όπως τροποποιήθηκαν με το άρθρο 6 του ν. 2307/1995, προβλέπεται επίσης η δυνατότητα θέσπισης διαφοροποιημένης τιμολόγησης από τις ΔΕΥΑ, κατόπιν έκδοσης απόφασης από το οικείο Δ.Σ, εγκρινομένης από το οικείο δημοτικό / κοινοτικό συμβούλιο, ως εξής:
- Ειδικό τιμολόγιο ύδρευσης και αποχέτευσης για τους κατοίκους των δήμων ή κοινοτήτων ή συνοικισμών αυτών που μετέχουν στην επιχείρηση, οι οποίοι εξυπηρετούνται με δικό τους δίκτυο ανεξάρτητο από το ενιαίο δίκτυο της επιχείρησης
- Διαφορετικά τιμολόγια (ύψος τελών) κατά περιοχές, ανάλογα με τα εκτελούμενα έργα ή με το κόστος λειτουργίας των εγκαταστάσεων της περιοχής.
4. Επειδή σε πολλές περιπτώσεις σημειώνονται προβλήματα κατά την πρακτική που ακολουθείται ως προς τη συχνότητα καταμέτρησης, τη δυνατότητα πρόσβασης των υδρομετρητών, την αποστολή των λογαριασμών κλπ, επισημαίνεται ότι θα πρέπει να υπάρχει, στο μέτρο του δυνατού, εξέταση από κοινού με τους καταναλωτές των ειδικότερων ζητημάτων που ανακύπτουν, προς άμεση επίλυσή τους και αποφυγή ταλαιπωρίας των καταναλωτών (π.χ. μη δυνατότητα απρόσκοπτης πρόσβασης των αρμοδίων υπαλλήλων στους υδρομετρητές λόγω του σημείου τοποθέτησής τους και απουσίας των ιδιοκτητών για μεγάλο χρονικό διάστημα, διασφάλιση της έγκαιρης παραλαβής των λογαριασμών ύδρευσης και αποχέτευσης από τους καταναλωτές, μη τακτική καταμέτρηση της κατανάλωσης ύδατος κ.λ.π.)
Η Ε.Δ.Ε.Υ.Α και οι Περιφέρειες παρακαλούνται, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, να μεριμνήσουν ώστε να λάβουν γνώση των ανωτέρω οι Δ.Ε.Υ.Α. όλης της Χώρας και οι Ο.Τ.Α. α΄ βαθμού χωρικής τους αρμοδιότητας αντίστοιχα, προκειμένου να διασφαλισθεί η ομοιόμορφη εφαρμογή τους.
Ο Γενικός Γραμματέας
Δημήτρης Στεφάνου
